Stel je voor: je hebt je hele leven gewijd aan het zorgen voor anderen, gezwoegd en gespaard, kinderen grootgebracht, en dan, op je oude dag, in je kwetsbaarste tijd, word je slachtoffer van de mensen die je zou moeten kunnen vertrouwen. Ouderenmishandeling is geen sensationeel onderwerp dat je elke dag op de voorpagina ziet, maar het is een sluimerend probleem dat tienduizenden mensen in ons land raakt. Eén op de twintig ouderen wordt jaarlijks slachtoffer van mishandeling, een cijfer dat pijn doet en onze samenleving tot diep in haar morele kern zou moeten schokken.
Ouderenmishandeling begint vaak klein en groeit in stilte. De buurvrouw die wat extra boodschappen met de pinpas van de oudere afrekent of een familielid dat steeds grotere bedragen ‘leent’ zonder intentie om terug te betalen. Dit is het begin van financieel misbruik, de meest voorkomende vorm van mishandeling, en het opent de deur naar een scala aan andere vormen van misbruik – fysiek, psychisch, seksueel en verwaarlozing. Het is een triest spectrum dat zich vaak onttrekt aan het zicht van buren, vrienden en zelfs hulpverleners. Waarom? Omdat schaamte en schuld de stem van de slachtoffers verstikken. De generatie die nu ouder is, is vaak opgegroeid met het idee dat je ‘de vuile was niet buiten hangt’, en dat maakt hen des te kwetsbaarder.
De vraag die we onszelf moeten stellen, is simpel: durven wij onze ogen open te houden? Want zien betekent handelen. Zien betekent erkennen dat die buurvrouw of dat familielid misschien niet alleen ‘overbelast’ is, maar dat er sprake kan zijn van ontspoorde mantelzorg die ontaardt in mishandeling. Soms zit de dader gevangen in eigen onmacht, maar soms is er sprake van pure opzet – financieel gewin, wraak, of simpelweg desinteresse.
Onze morele plicht als samenleving is om ouderen de waardigheid te geven die zij verdienen. Dat betekent dat we niet wegkijken bij signalen van mishandeling. We moeten alert zijn op tekenen zoals een oudere die plots angstig is, lichamelijke verwondingen zonder verklaring heeft, of afhankelijk lijkt van een verzorger die onverschillig of zelfs vijandig is. Het vraagt van ons dat we vragen stellen, dat we luisteren en het gesprek aangaan. Geen beschuldigingen, maar open, geïnteresseerde vragen. Want het erkennen van een ‘niet-pluis-gevoel’ kan het verschil maken tussen onzichtbaar lijden en een geredde levensavond.
Maar laten we het niet bij woorden alleen laten. Dit is een oproep aan iedereen: professionals, buren, vrienden en familie. Ouderenmishandeling is geen probleem van een ander, het is ons probleem. Onze plicht is om niet weg te kijken, om niet te zwijgen, en om te handelen. Want wie zwijgt, stemt toe. En onze ouderen verdienen beter.
Ouderenmishandeling omvat zowel handelingen als het nalaten daarvan door personen die een persoonlijke of professionele band hebben met de oudere (65 jaar of ouder). Dit leidt tot, of kan leiden tot, lichamelijke, psychische of materiële schade. Vaak is er bij de oudere sprake van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid van de pleger.
Er zijn vijf vormen van ouderenmishandeling, die vaak in combinatie voorkomen:
Fysieke mishandeling
Psychische mishandeling (waaronder schending van privacy)
Verwaarlozing
Financieel misbruik
Seksueel misbruik
Hoewel schending van rechten soms apart wordt genoemd, omvat elke vorm van ouderenmishandeling een schending van de rechten van ouderen.
Hulp en Informatie Ouderenmishandeling
Bent u slachtoffer van geweld, of maakt u zich als particulier zorgen om een slachtoffer? Neem dan contact op met Veilig Thuis. Dit meldpunt is gratis en 24/7 bereikbaar via telefoonnummer 0800 2000. Het bespreekbaar maken van zorgen is een eerste stap om een onveilige thuissituatie te doorbreken. Kijk voor meer informatie op de website ‘Ik vermoed huiselijk geweld’.
Het bericht Ouderenmishandeling – Onze Onzichtbare Schande verscheen eerst op MedicalFacts.nl.
